Fiziki coğrafiya - Yevin coğrafi tdbəqəsini, onun təvkibini, komponentlərini, onlar arasında olan əlaqələri, təbəqələrin inki-şaf tarixini və istiqamətlərini öyrənir.
Fiziki çoğrafiyanın aşağıdakı əsas saholəri vardır. Bütövlükdə coğrafi təbəqəni Üntunti fiziki coğrafiyada və ya Üntunti Yerşüıtasltqda öyrənirlər. Fiziki coğrafıyanın əsas sahələrindən biri olan Paleocoğrafiya Yerin təbəqə-lərinin geoloji inkişafının mərhələlərini, onların dəy'ışməsinin səbəblərini və inkişaf qanunlartnı öyrənməklə məşğul olur. Geontor-fologiya - Yer səthində olan relyef forma/arını, onların əmələ gəlməsi və dəyişməsini tədqiq edir. İqlinışünaslıq və Meteorologiya - iqlim göstəricilərinin paylanmasını, atmosferdə baş verən hadisələri və iqlimdən istifadə edilməsini öyrənir.
Coğrafi təbəqənin komponentləri arasındakı əlaqələri öyrənən elm sahəsi Landşaftşünaslıq adlanır. Okeanlarm hidroloji və fiziki-kimyəvi xassələrini Okeanologiya öyrənir. Fiziki coğrafiyanın Hidrologiya bölməsində Yerin quru sahəfərində yerləşən su obyefctlərini tədqiq edirlər. Torpaq coğrafiyası -torpaqların zonal paylanması xüsusiyyətlərini, onlardan istifadə olunması və qorunmasını öyrənməklə məşğuldur. Yerdə bitki və heyvanların yayılması və qorunması Biocoğrafiya elminın öyrəndiyi obyektlərdir. Toponomika coğrafi adların mənşəyini və yaranma tarixini öyrənir. Ətraf mühitin mühafizəsi elmi də flziki coğrafiyanın əsas bölmələri sırasına daxildir.
Iqtisadi və sosial coğrafiya - təbii şərait və ehtiyatlardan isti-fadə edilməsini, təsərrüfatın və əhalinin yerləşməsi prinsiplə-rini öyrənir. Iqtisadi coğrafiya terminini elmə 1760-cı ildə rus alimi M.V.Lomonosov gətirmişdir.
Onun ümumi, sahə və regional bölmələri vardır. Ümumi iqtisadi coğrafiya - elmin inkişaf tarixini, onun əsas anlayışlarını, nəzəri məsələlərini, siyasi coğrafiyanı və iqtisadi coğrafiyanın tədqiqat üsullarını öyrənir. Sa/ıə iqtisadi coprafiyası - əhalini və təsərrüfatın ayrı-ayrı sahələrinin coğrafiyasını öyrənir. Regional iqtisadi coğrafiyada dünyamn müxtəlif regionlarının 'ıqtisadi coğrafiyası tədqiq olunur. Məs. Azərbaycanın iqtisadi və sosial coğrafiyası və ya ABŞ-ın iqtisadi coğrafiyası və s.
Coğrafıya elmləri sırasında kartoqrafiya və ya xəritəşünaslıq xüsusi yer tutur. O, fiziki və iqtisadi-coğrafi xəritələrin tərtibi və istifadə edilməsi yollarını öyrənir.
“Coğrafiya“ elmində mə’lumatlar onların sistemli təhlili, statistik, kar-toqrafik, tarixi materiallardan istifadə, qruplaşdırma, sistcmli yanaşma, baians, modelləşdirmə, müqayisəli təhlil, riyazi, çöi tədqiqat, sorğu aparıl-ması və s. üsullar (metodlar) ilə əldə edilir. Onlara elmin todqiqat metod/arı da deyilir.
Təbiətin dəyişməsi və qorunması, təbii sərvətlərdən istifadə edilməsi, istehsalm və əhalinin yerləşməsi, havanm öyrənil-məsi, naviqasiya işləri zamanı coğrafıya elmi insanlara kömək edir. Bu zaman coğrafıya elminin əldə etdiyi nəticələrdən isdi-fadə olunur.
Yorum Gönder