Yer üzərində bir nöqtənin digər nöqtəyə nisbətən hündür-liiyüno nisbi hündürliik deyilir. Təpənin nisbi hündürlüyü nive-lir ilo ölçülür. Nivelir uzuııluğu 1 m olan, üzərində şaqul qurulan rcykadır. Onun ucuna perpendikulyar bərkidilir. Lakin bir çox hallarda nisbi hündürlüyə osasən təpənin həqiqi hündürlüyünü tə’yin etmək mümkün olmur. Təpənin müxtəlif yamacları müxtəlif nisbi hündürlüyə malik olarsa onun həqiqi hündürlüyünün bir neçə qiyməti alınır. Ona görə də mütləq hündiirlükdən istifadə edilir. Ərazidə olan nöqtənin okean və ya onunla su mübadiləsi olan dənizlərin səviyyəsindən olan hündürlüyünə mütləq hündürlük deyilir. Mütləq hündürlük xəritədə nöqtə ilə işarə edilir və hündürlüyün mütləq qiyməti nöqtənin yamnda rəqəmlə yazılır (Şəkil 1).
Plan və xəritədə relyef horizontal adlanan xətlər vasitəsilə göstərilir. Eyni hündürlüyə malik olan nöqtələri birləşdirən qapalı əyri xətlərə horizontallar (və ya izogipslər) deyilir. Hopizontallar bir-biri ilə kəsişmir. Onlar bir-birinə yaxın oldııqda dik yamacı, uzaq olduqda maili yamacı göstərir. Hopizontolların əyrisində verilən perpendikulyar xətt berqştrix adlanır. Berqştrix daxilə yönəlirsə horizontallar dərəni, xcıricə yönəlirsə təpəni təsvir edir.
Plan və topoqrafik xəritələrdə hər beş horizontaldan biıi qalın xətlə çəkilir və onun üzərində horizontalın hündürlüyü-nün qiyməti yazılır. Horizontallar üzərində yazılan rəqəmin yuxarısı relyefin yiiksəldiyi istiqamətdə olur. Əgər son hori-zontalm daxilində yerləşən nöqtənin ıuütləq qiyməti yazılmırsa onda həmin nöqtənin miitləq hündürliiyü kimi son horizontalın hündürlüyünü götürmək olar. Iki qonşu horizontal arasmdakı məsafəyə kəsmə yüksəkliyi deyilir. Onun qiyməti plan və topoqrafik xəritələrdə xətti miqyasm altıııda verilir. Fiziki xəritələrdə isə horizontallaruı qıyməti hündüriük şkalasma əsasən müəyyən edilir.
Yorum Gönder