Somalinin kənd təsərrüfatı

Somali Şərqi Afrikada Afrika buynuzu deyilən coğrafi bölgədə olan bir ölkədir. Qərbində Cibuti, Efiopiya və Keniya, şərqində Hind okeanı vardır. Paytaxtı Mogadişu'dur. Sahə 637.657 km ², əhalisi 8.6mln-dur.Afrikanın və dünyanın əhalisi çox,iqtisadiyyatı zəif inkişaf etmiş ölkələrindən biridir.ÜDM-u $ 2.372 milyon dur (2010). Ən çox xarici ticarət əlaqələri Səudiyyə Ərəbistan,İtaliya,ABŞ və İngiltərədir.

    Ölkə iqtisadiyyatı heyvandarlıq və əkinçilikdən asılıdır.Ölkə əhalisinin 72%-i bu sahədə çalışır.İxrac etdiyi başlıca məhsullar ət və ət məhsulları,müxtəlif əkinçilik məhsulları,banan,gön-dəri və s.dir. Hətda ölkənin sənayesi də kənd təsərrüfatı xammalı əsasənda inkişaf edir.Burda konservləşdirilmiş ət, şəkər emalı, dəri aşılama istehsalı ilə məşğul olur. Ölkə əhalisinin 72%-i bu sahədə çalışır.İxrac etdiyi başlıca məhsullar ət və ət məhsulları,müxtəlif əkinçilik məhsulları,banan,gön-dəri və s.dir. Hətda ölkənin sənayesi də kənd təsərrüfatı xammalı əsasənda inkişaf edir.Burda konservləşdirilmiş ət, şəkər emalı, dəri aşılama istehsalı ilə məşğul olur.

1790-2011-ci illər arasında Somalidə kənd təsərrüfatının inkişaf dinamikası

Ölkədə tez-tez baş verən quraqlıqlar kənd təsərrüfatına mənfi təsir göstərir.Bunun nəticəsində Somali əhalisi aclıq problemilə üzləşir

Relyefi: Somalinin şimal bölgəsi dağlıq olub, orta yüksəklik 900-2000 m arasında dəyişir. Ölkənin ən hündür yeri  Micirtein zirvəsi təxminən 2515m hündürlüyə malikdir. Bu dağın qərb ve cənubunda yerləşən Şəbəli çayının meydana gətirdiyi yayla 685 m hündürlükdədir. Şəbəli ilə Cuba çayları arasında əkinçilik üçün yararlı  topraqlar mövcuddur. Keniya sərhəddinə doğru ərazi gettikcə alçalır. Ölkənin iki çayı da Etiopiyadan başlayır ve suvarmada geniş istifadə olunur.

Somali, kurak ve sıcak bir tropikal iklime sahiptir. Yağışlar oldukça azdır ve mevsimlere göre sıcaklık değişiklikleri yüksektir. Alçak ve düz olan güneydoğu bölgesiyle, Kenya sınırına yakın kısımlarda sıcaklık, ortalama 27°C ila 32°C arasında değişiklik gösterir. Daha yüksek bölgeler ve dağlık kuzey kesimlerde bu sıcaklık biraz daha düşer. Ülkedeki yağış ve sıcaklık miktarları büyük ölçüde güneybatı ve kuzeydoğudan esen muson rüzgarlarına göre değişir. Mart-mayıs ayları arası şiddetli ve eylül-kasım ayları arası hafif yağışlar olur. Yıllık yağış ortalaması yaklaşık 280 mm civarındadır.

    İqlimi:Somalinin iqlimi quraq və istidir.Düzənlik ərazilərdə havanın temperaturu27-32C-dir.Yüksək dağlıq ərazilərə doğru temperatur azalır.

Yağıntılar olduqca az düşür.Ən çox yağıntı mart-may ayları arasında düşür.İllik yağıntı təxminən 280 mm-dir.Musson küləkləri və musson yağışları ölkənin iqliminə ciddi təsir edir.Bu küləklər şimal-şərq və cənub-qərbdən əsir. Somali, kurak ve sıcak bir tropikal iklime sahiptir. 

Yağışlar oldukça azdır ve mevsimlere göre sıcaklık değişiklikleri yüksektir. Alçak ve düz olan güneydoğu bölgesiyle, Kenya sınırına yakın kısımlarda sıcaklık, ortalama 27°C ila 32°C arasında değişiklik gösterir. Daha yüksek bölgeler ve dağlık kuzey kesimlerde bu sıcaklık biraz daha düşer. Ülkedeki yağış ve sıcaklık miktarları büyük ölçüde güneybatı ve kuzeydoğudan esen muson rüzgarlarına göre değişir. Mart-mayıs ayları arası şiddetli ve eylül-kasım ayları arası hafif yağışlar olur. Yıllık yağış ortalaması yaklaşık 280 mm civarındadır.   

   Əkinçilik.Somali torpaqlarının  15%-i əkinə yararlıdır.Lakin bunun 2%-dən istifadə olunur.Burada əsasən arpa,buğda,darı,qarğıdalı,pambıq,şəkər qamışı,banan kokos, düyü, manqo, küncüt toxumu, lobya və müxtəlif meyvə-tərəvəz yetişdirilir.Əkinçiliklə məşğul olan əhali ölkənin cənubunda,ovalıq və yaylalarda yaşayır.Cuba və Vəbbi-Şəbəli çayları ətrafəndakı əlverişli torpaqlarda şəkər qamışı,banan və pambıq əkilir.Bununla belə,tekstildə yerli pambıqla yanaşı xaricdən idxal olunan pambıqdan da istifadə olunur. Bununla belə,tekstildə yerli pambıqla yanaşı xaricdən idxal olunan pambıqdan da istifadə olunur.

Somalidə banan plantasiyası Somali Şərqi Afrikada ən çox banan ixrac edən ölkədir.Yetişdirilən bananlar daha çox İtaliya və İran körfəzi ölkələrinə ixrac edilir.Burada 3000ha-dan çox ərazidə banan yetişdirilir.Ancaq davamlı inkişaf üçün lazımi vəsait və infrastrukturun təmin edilməsi lazımdır. Fermerlər yanacaq, gübrə və həm də suvarma kanalları ilə təmin olunmalıdır.  

   Heyvandarlıq.Somali iqtisadiyyatının əsasını təşkil edir (80%).Əhalinin 2/3 hissəsi bu sahədə çalışır. Burada dəvə,qoyun,keçi saxlanılır.Somali keyfiyyətli geniş otlaq sahələrinə malikdir.Adambaşına düşən mal-qaranın sayına görə Afrikada 1-ci yerdədir.Ölkədə mal-qara 5300, qoyun - 13 500 keçi - 12 500 və dəvə - 6100 başdır.

Ətlik istiqamətli maldarlıq inkişaf edib.Ölkənin şimalında və mərkəzində,dağlıq regionlarda əhali köçəri və yarım röçəri maldarlıqla məşğul olur.Ətlik istiqamətli maldarlıq inkişaf edib.Ölkənin şimalında və mərkəzində,dağlıq regionlarda əhali köçəri və yarım röçəri maldarlıqla məşğul olur.

   Balıqçılıq.Dəniz sərhədlərinin uzunluğu burada balıqçılığın inkişafına imkan yaradır.Somalinin dəniz sərhədlərinin uzunluğu 3000km-dir.Ancaq balıqçılıq yaxşı inkişaf etməmişdir.Ovlanan balıqların 98%-i dənizdən,cəmi 2%-i daxili sulardan (çay və göl) ovlanır.Dəniz sahilləri zəngin balıq,krevet və xərçəng ehtiyatına malikdir.Ovlanan balıqlar əsasən daxili tələbatı ödəyir.Balıq ovu paxtaxt Moqadişu da daxil olmaqla dənizkənarı şəhərlərdə həyata keçirilir.

Balıqçılığa mənfi təsir edən amil yaz aylarında burada musson yağışlarının yağmasıdır.Bundan başqa ölkədə olan bir sıra dini məzhəblərə görə Somalidə ovlanan balıqların əksəriyyətini təşkil edən tunes balığının haram hesab edilməsidir.Bu da ölkədə balıqçılığa mənfi təsir edən amildir.  

  Ölkədə tez-tez baş verən quraqlıqlar kənd təsərrüfatına mənfi təsir göstərir.Bunun nəticəsində Somali əhalisi aclıq problemilə üzləşir.Ölkəyə Dünya Bankı,Beynəlxalq Valyuta Fondu,BMT və digər  təşkilatlar tərəfindən ərzaq və maddi yardım edilir.Lakin bu problemi həll etmir.

    Somalinin kənd təsərrüfatının və dolayısıyla iqtisadiyyatının inkişaf edə bilməməsinin bir səbəbi də burada əkinçilik və heyvandarlıq sahələrinin olduqca primitiv,ibtidai üsullarla və köhnə texnologiyayla fəaliyyət göstərməsidir.Mənim fikrimcə,beynəlxalq təşkilatlar və İEÖlər Somaliyə ərzaq yardımı etmək əvəzinə burada perspektivli sahələri inkişaf etdirsə,fermer və əkinçiləri müasir texnoloji alətlərlə təmin etsə və hətda kənd təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı maarifləndirmə işləri aparılsa daha əhəmiyyətli olar.Məsələn,Somalidə 2011-ci ildə baş verən quraqlıq zamanı Türkiyəyə məxsus bir təşkilat olan İHH bu cür bir fəaliyyət həyata keçirmişdir.      http://referat.ilkaddimlar.com/  Qızılgül_BDU