Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya birləşmiş krallığı

Sahəsi: 244,827 min km2, (İrlandiya – 70 min km2)-əhalisi: 62 mln nəfər (İrlandiya 4,2 mln nəfər)-paytaxtı: London (7,6 mln nəfər)-rəsmi dili: İngilis pul vahidi: funt sterling.B.Britaniya Qərbi Avropada, Atlantik okeanla Şimal dənizi arasında eyni adlı adada yerləşir. Ölkənin qurudan yalnız İrlandiya ilə sərhəddi var. Relyefində düzənliklər üstünlük təşkil edir. Ən yüksək dağ zirvəsi: Ben Nevisdir (1343 m) Qranpian dağları. İqlimi: Mülayim dəniz iqlim tipidir.B.Britaniyanın rəsmi adı, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya birləşmiş krallığıdır. 4 tarixi ərazidən – İngiltərə, Şotlandiya, Uels, Şm. İrlandiyadan ibarətdir. Ənənəvi olaraq onu B.Britaniya (ən böyük adanın adı ilə) və İngiltərə (ən böyük tarixi ərazinin adı ilə) adlandırırdılar.
B.Britaniya konstitusiyalı monarxiya dövlət quruluşuna malik olan unitar (İngiltərə, Şm.İrlandiya, Uels, Şotlandiya, Normandiya, Sandon) dövlətdir. Dövlətin formal başçısı kral, real başçısı isə baş nazirdir. Ali qanunverici orqan 2 palatalı parlamentdir. Dünyanın müxtəlif regionlarında, B.Britaniyanın müstəmləkələri (Bermud adaları, Cəbbəlütariq, Folklend adaları, Georgia, Cənubi Sendviç adaları) var. XIX əsrin axırlarınadək İngiltərə dünya təsərrüfatına ağalıq etmişdi. O, kapitalizmin vətəni, sənaye çevrilişinin beşiyi, dünyanın sənaye emelatxanası olmuşdur. Olduqca iri müstəmləkələri böyük gəlir, əlverişli iqtisadi coğrafi mövqeyi ilə geniş əlaqələr yaratmağa imkan verirdi.

Yüksək əhali sıxlığına və yüksək urbanizasiyaya malik parlamentli monarxiya dövlətidir. Əhalinin təbii artımı hər 1000 nəfərə 5 nəfərdir. Milli tərkibi – ingilislər 81,5 %, şotlandlar 9,9 %, İrlandiya 2,4 %, valyalılar, olsterlər 6,5 %. Ölkədə əhali sıxlığı 246 nəfərdir. Urbanizasiya səviyyəsi 91 %-ə yaxındır. Ən böyük şəhərləri London, Birminhem, Qlazqo, Şefild, Lids, Mançestr, Edinburq, Lester-Kingston, Kovenstridir. Ümumilli gəlir 3 trln dollar olmuşdur. Kənd təsərrüfatı 1 %, sənaye 27 %, xidmət 72 %. B.Britaniyanın yüksək inkişaf etmiş sənaye ölkəsidir. 
XIX əsrin axırlarınadək Böyük Britaniya dünya təsərrüfatında ağalıq etmişdir. Bunun başlıca səbəbi Böyük Britaniyanınkapitalizmin vətəni, sənaye çevrilişinin beşiyi olması ilə, "dünyanın sənaye emalatxanasına" çevrilməsi ilə izah olunur. Bununla yanaşı, olduqca iri müstəmləkələrə malik Böyük Britaniya, bu müstəmləkələrin istismar edilməsindən böyük gəlir götürürdü. Nəhayət, La-Manş və Pa-de-Kale boğazlarından keçən mühüm dəniz ticarət yollarında əlverişli coğrafi mövqeyi ölkəyə Yer kürəsinin bütün regionları ilə əlaqə yaratmağa imkan verirdi. Böyük Britaniyanın iqtisadiyyatının sürətli inkişafına ölkə ərazisində müxtəlif faydalı qazıntı yataqlarının, xüsusilə dəmir filizi və daş kömür hövzələrinin bir-birinə yaxın yerləşməsi çox böyük təsir göstərmişdir. Belə amil metallurgiyanın güclü inkişafına, metallurgiya isə müstəmləkələrin ələ keçirilməsində və Dünya Okeanında hökmranlıq edilməsində mühüm rol oynayan güclü dəniz donanmasının yaradılmasına imkan vermişdir. Keçmiş mövqeyini itirməsinə baxmayaraq Böyük Britaniya indi də dünyanın yüksək inkişaf etmiş sənayeyə malik başlıca ölkələrindən biridir. Böyük Britaniya İnkişaf Etmiş Ölkələrarasında kapital ixracatına görə yalnız ABŞ və Yaponiyadan geri qalır. XX əsrin 80-ci illərindən başlayaraq neft hasilatının sürətlə artması onun iqtisadi strukturunun yenidən qurulmasına, iqtisadiyyatın inkişafına imkan yaratmışdır. Bununla yanaşı Böyük Britaniya, əvvəllər Britaniya imperiyasına daxil olan ölkələrin Birliyini yaratmış və ona rəhbərlik edir. Bu, keçmiş müstəmləkə ölkələri ilə əlaqələri tənzimləyən özünəməxsus iqtisadi birlik formasıdır.

Böyük Britaniya sənayesinin strukturu digər başlıca İEÖ-i xatırladır. Mürəkkəb və çoxsahəli maşınqayırma mühüm rol oynayır. Elektrotexnika, elektronika, aviakosmik sənayenin, cihazqayırma və avtomobilqayırmanın inkişafına görəLondon, Birmingem-Koventri rayonları, dəzgahqayırma və avtomobilqayırmaya görə Birmingem, toxuculuq maşınqayırmasına görə Mançester, gəmiqayırmaya görə Qlazqo, idxal xammala əsaslanan metallurgiyanın inkişafına görə Şeffild, Kardiff və dəniz sahili şəhərlər fərqlənir. Kimya sənayesi Şimal dənizinin dayazlıqlarından çıxarılan neft vətəbii qaza əsaslanır.

Böyük Britaniyanın intensiv inkişaf etmiş kənd təsərrüfatında heyvandarlıq üstünlük təşkil edir. Ölkənin şimal və qərbində günəşli günlərin məhdudluğu taxıl bitkilərinin yetişdirilməsinə imkan vermir. Rütubətli okean iqlimində otlaq və çəmənliklər mal-qaranı yaşıl otla yaxşı təmin edir. Böyük Britaniyanın kənd təsərrüfatı əhalinin ərzağa olan tələbatını təmin etmir.

Ənənəvi sənaye sahələri, kömür çıxartma, toxuculuq, gəmiçilik, yeyinti və s. ilə yanaşı neft və qaz hasilatı, qara və əlvan metallurgiya, elektrotexnika, aviarokat, təyyarə, dəzgahqayırma, avtomobilqayırma, kimya sənayesi də mühüm yer tutur. Maşınqayırma xüsusilə çox sahəlidir. London, Birmenhem, Koventrid, Qlazqoda gəmiqayırma inkişaf etmişdir. Toxuculuğun əsas mərkəzləri Mançestr, Metallurgiyanın Şeffild, Kardifdir.
Kənd təsərrüfatında üstündür. Rütubətli iqlim taxıl bitkilərinin yetişdirilməsinə imkan vermir. Otlaq və çəmənliklər üstünlük təşkil edir. Kənd təsərrüfatı əhalinin tələbatını ödəmir. K/t məhsullarının 80 %-ni əmtəəlik, intensif, südlük və ətlik heyvandarlığın payına düşür. Donuzçuluq, quşçuluq və balıqçılıq ixtisaslaşmış sahəsidir. Əkinçilikdə əsas yeri taxıl, arpa, yem bitkiləri, kartof, şəkər çuğunduru və s. bitkilər tutur. Ən mühüm sənaye mərkəzləri, London, Mançestr, Biermenhem, Liverpul, Qlazqo. Daxili rayonlarının inkişaf səviyyəsinə görə fərq azdır.