Şimal-Qərb rayonu Rusiyanın qərb hissəsinin güclü sənaye iqtisadi kompleksidir.Onun tərkibinə daxildir: Vologod, Leninqrad,Novoqorod, Pskov vilayetleri və Kareliya.Bunlarda sənayenin müxtəlif sahələri,əsasən agır sənaye mövcuddur.
Sankt-Peterburqda (Leninqrad vilayətinin mərkəzi) maşınqayırma, metalemalı, kimyevi, taxta emal edən Rusiya müəssisələri Novoqorod və Pskov vilayətlərində mövcuddur.
Kareliyada xeyli miqdarda qranit və mərmər ehtiyatı vardır.Onun böyük ərazisi meşelerle örtülüb(87% territoriyasi), agac ehtiyatı 600 milyon m3 –dən coxdur.Kareliya Rusiya sənayesinin 8% agac və 15% sellüloza-kağız məhsullarını istehsal edir.
Mərkəzi Rusiyanın iqtisadi rayonu Moskva şəhəri başda olmaqla (baxmayaraq ki, bir başa hövzəyə çixmir) dəniz yollarina təmas edən mühüm iqtisadi rayonlardır.Rayonda çoxlu sayda sənaye müəssisələri; cihazqayırma, dəzgahqayırma, enerji-güc, nəqliyyat və kənd təsərrüfatı, maşınqayırma, yeyinti, kimyevi tekstil(toxuculuq), enerji, neftemali, polad propan və digər sənaye sahələri yerləşmişdir.
Bu rayonda elektrik güc qurguları istehsal eden nəhəng müəssisələr yerləşir.İstehsal edir: elektro mühərriklər, turbinlər, elektrogeneratorlar, cihazqayirma və elektroradiotexniki avadanliqlar, yüngül və ərzaq sənayesi məhsulları, avtomobil yığma istehsalı.
Bundan əlavə Latviyada elektrik qatarlari istehsal edilir.Litvada dəzgahqayirma və gəmiqayirma(baliqci gəmiləri) inkisaf etmiş, Estoniyada isti slanyev cixarilmasi, Kalininqrad vilayetinde baliqciliq, kəhrəba cixarma və emali inkisaf etmisdir.
Belarusiya iqtisadi rayon kimi inkişaf etmiş avtomobil və dəmir yolu şəbəkəsi , həmcinin daxili su yolları mövcuddur ki, onları Baltik dənizinin limanları ilə baglayir(Baltiysk, Bentsplips, Viborq, Vısodsk, Kalininqrad, Klaypeda, Liepaya, Muuqa, Poldiski,Primorsk, Riqa, Sankt-Peterburq, Tallin və digərləri). Bu rayonlar Rusiyadan və digər MDB ölkələrindən eksport və inport yüklərinin tranziti üçün Skandinaviya bə Avropa ölkələrinə(Böyük Britaniya, Almaniya,Belcika,Polşa, Danimarka, Niderland və Fransa) bərə kecidlərinin inkişafı ücün əlverisli cografi məkanda yerləşmişlər.
Hövzənin dəniz yolları və ayrı-ayrı rayonlarında üzmə xüsusiyyəti.
Baltik dənizi hövzəsində dəniz yolları naviqasiya cəhətdən qısa və təhlükəsiz məsafələrlə limanlar arasında qurulur.Yerləşmələrinə görə bu dəniz yollarını 2 qismə bölmək olar: hövzənin dəniz yolları arasındakı yollar və Baltik dənizindən çıxış yolları.
Baltik limanları arasında dəniz yolları xeyli qısadır və böyük hissəsi şimal və cənub sahilləri limanları arasından keçir.
Baltik dənizindən əsas çıxış dəniz yolları Botnik, Fin, Riqa körfəzlərində yerləşən limanlardan Danimarka boğazlarına və Kil kanalına yönəlmişdir.
Ən intensiv gəmiçilik hazırda Seskar-Bronholm adaları arasında yerinə yetirilir.Bu yolda gəmilərin orta görüşmə vaxtı 30 dəq-dən azdır.Təhlükəsizlik və gəmilərin toqquşma ehtimalını azaltmaq üçün 9 ən intensiv gəmi hərəkəti sahəsində dəniz yollarının ayrılması rayonları müəyyən edilib.
Baltik dənizində üzmə üçün ən mürəkkəb rayon Fin və İsveç şxerləridir( Botnik körfəzinin hər iki sahilində).Botnik körfəzinin cənub hissəsində şxerlərin eni 5-10 mil, şimal hissədə 15-30 mildir.
Şxerlərdə çoxlu boğazlar və keçidlər mövcuddur ki, onlardan magistral (əsas) və birləşdirici farvaterlər qazılıb(salinib).
Abo-Aland şxerinin əsas farvaterlərində dərinlik təqribən 7m, İsveç şxerlərində 5-dən 10 m-ə qədər dəyişir.
Farvaterlərdə gəmilərin hərəkət sürətləri məhduddur.Gəmilərin üzməsi losmanların müşayiəti ilə yerinə yetirilir(hər losman müəyyən sahəyə təhkim edilib).
Hövzənin dəniz yollarında gəmiçilik.Əsas yük axınları.
Baltik dəniz hövzəsinin dəniz yollarında gəmiçiliyin müxtəlif formalarından geniş istifadə edilir.Beynəlxalq daşımalarda, dayanıqalı yükaxınları olan bir neçə xəttlərdə gəmiçilikdə istifadə edilir.Baltik hövzəsinin bir çox limanları müntəzəm xəttərlə (o cümlədən bərə və sərnişin) Böyük Britaniyanın, Fransanın, Belçikanın, Niderlandın, Almaniyanın, Norveçin, Danimarkanın, isveçin, Polşanın, Kubanın, Cənubi Amerikanın və Qərbi Afrikanın limanları ilə əlaqəlidirlər.
Litva və Latviyanın gəmiçilik kompaniyaları və ayrı-ayrı gəmi sahibləri Baltikyanı ölkələrin( Riqa, Ventspils, Klaypeda, Liepeya) , Fransanın (dyunkerk, Qavr) , Belcikanin (Rotterdam) və həmcinin digər Avropa kontinenti ölkələrinin limanları ilə müntəzəm(o cümlədən bərə xətti) əlaqə saxlayırlar.Estoniyanın kompaniyalar və gəmi sahibləri İsveç, Almaniya, Finlandiya və Qərbi Afrika limanları ilə müntəzəm əlaqə saxlayir, həm də tramp dasimaları yerinə yetirirlər.
Baltik hövzəsi limanlarından “çay-dəniz” tipli gəmilər birbaşa reyslə MDB-nin daxili regionlarinin limanlarından Baltik dənizinin limanlarına daxil olurlar.
Baltik hövzəsində yükaxınları xeyli müxtəlif və özünəməxsusdur.Hövzənin limanları arasında daşımalarda meşə və meşə materialları yükaxınları üstünlük təşkil edir.Bu yüklər Rusiyanın və Kareliyanın daxili rayonlarından Sankt-Peterburq limanına daxil olur və oradan isə hövzənin limanlarına aparılır.Tikinti materialları(qum, çınqıl, şeben və s) Litvadan(klaypeda) Sankt-Peterburqa daşınır.
Taxıl yükləri Sankt-Peterburqdan Baltikyanı ölkələrin limanlarına eksport edilir.
Apatit konsentratı biborqdan (dəmir yolu ilə) Klaypeda və Ventspile limanlarına və həmcinin Rusiyanın Kalininqrad limanına daşınır.Rusiyanın meşədaşıyan gəmi kampaniyaları meşə yüklərini Şimal hövzəsindən Avropa kontinentinə (Böyük Britaniya, İrlandiya, Belçika, Niderland) limanlarına daşıyırlar.Əks istiqamətdə ballast sularla Baltik dənizinə, oradan da şimala duz, avadanlıq, maşın, sənaye və ərzaq malları daşıyırlar.
Baltik dənizi limanlarından Qara dəniz limanlarına meşə, apatit, sellüloza, taxta materialları daşınır.Meşə və taxta materialları Sankt-Peterburq , Biborq və Riqadan Böyük Britaniya, Belçika, Niderland, İtaliya və bir neçə digər Aralıq dənizi limanlarına və Böyük Britaniyaya daşınır.
Klaypeda və Ventspilsdən metal( rulon polad, polad külçə) Rotterdam ,Amsterdam, Antverpen və Qərbi ingiltərənin limanlarına daxil olur.
Apatit yük axınları Klaypeda limanından başlayaraq Belçika, hollandiya və Avropanın digər ölkələrinə aparılır.
Kömür və şıxta(filiz) Baltika limanalrından İsveçə və Finlandiyaya daşınır.Taxıl yükləri Sankt-Peterburq, Riqa və Kalininqraddan Avropa ölkələri limanlarına eksport edilir.
Kubaya Baltika limanlarından xeyli çeşiddə yüklər daşınır, əks istiqamətdə şəkər-xammal, tropik meyvələr gətirilir.
1960-ci ildə Baltik hövzəsinin limanlarında neft terminallarının tikilməsindən sonra burada neft və neft məhsulları yük axınları başladı.Bu yükaxınları Klaypeda və Ventspils limanlarından Skandinaviya, Şimali Avropa və İslandiya ölkələrinin limanlarına aparılır.Əks istiqamətdə hövzənin limanlarına prokat, böyük diametrli borular( 1 m və daha cox) gətirilir.
Baltik hövzəsində bir sıra beynəlxalq sərnişin və bərə xəttləri fəaliyyət göstərir.Hövzənin gəmi təmiri zavodları əsas limanlarda yerləşib: Sankt-Peterburq, riqa, Klaypeda, Loksas(Estoniya).Aımaniyanın gəmitəmiri Verfi bahalı yaxtaların və sarnişin gəmilərinin təmiri üzrə ixtisaslaşıb.
Baltik dəniz hövzəsində bir sıra böyük gəmiqayırma verfləri və zavodları fəaliyyət göstərir.Həmçinin gəmiqayırma Almaniya, Danimarka, İsveç, Finlandiya ölkələrində də inkişaf etmişdir.
Mənbə: ilkaddimlar.com
Yorum Gönder