Ekoloji problemlər

Təbii şərait və resurslardan istifadə ekoloji problemlər yaradır.
Torpaq örtüyü sənaye, kənd təsərrüfatı, məişət tullanüları, tikinti və mədən işləri prosesində çirklənir və sıradan çıxır (insan indiyə qədər 2 mlrd ha torpaq itirmişdir). Hidrosfer sənaye, kənd təsərrüfatı, məişət çirkab suları hesabına çirklənir. Dunay, Volqa, Kür, Reyn, Missisipi çayları, Aralıq, Baltik, Xəzər dənizləri, Biskay, İran, Meksika körfəzləri daha çox çirklənmişdir. Okeanların dərinliklərində saxlanılan zəhərli və radioaktiv maddələr doldurulmuş konteynerlər çox qorxuludur. Atmosferin çirklənməsi sənaye və nəqliyyatda yanacaqdan daha çox istifadə ilə bağlıdır. Hər il atmosferə 20 mlrd tondan çox müxtəlif hissəciklər daxil olur ki, bu da atmosferin temperatur rejiminə, hava şəraitinə, optik xassələrinə təsir edir. Son 100 ildə Yerin orta temperaturu 0,6°C artmış ("istixana" effekti), Afrika səhraları genişlənmiş, "turşulu yağışlar" adi hal almışdır. Ekoloji böhran xəstəliklərin çoxalmasına, ekoloji münaqişə, ekoloji miqrasiya, ekoloji təcavüzkarlıq kimi problemlərə səbəb olmuşdur. Ekoloji problemlərin həlli yolları: ümumi təmizləmə (təmiz energetika, aztullantılı texnologiya, qapalı dövrəli istehsal); istehlak və istehsalın məhdudlaşdırılması.

İnsan və təbiətin qarşılıqlı münasibətlərinin məcmusu (ətraf mühitin mənimsənilməsi, dəyişdirilməsi, mühafizəsi) təbiətdən istifadə adlanır. Təbiətdən istifadənin səmərəsiz (ekstensiv) yolu təbiətə birtərəfli münasibət, daha çox mənfəət xatirinə ona təzyiq etmək, onun vəziyyəti və bərpası barədə düşünməmək yoludur. Bir sıra təbii fəlakətlərin baş verməsi (sel, quraqlıq) təbiətdən səmərəsiz istifadənin nəticəsidir. Təbiətdən səmərəli (dərininə-intensiv) istifadə insan və ətraf mühitin harmonik qarşılıqlı münasibətini tələb edir. Buna xammalın tam emalı, az tullantılı texnologiya hesabına nail olmaq olar.

Təbiətdən istifadənin proqnozlarında nikbin və bədbin mövqelər özünü göstərir. Bədbin proqnozçular təbii resursların tükənməsi, ekoloji fəlakət, "dünyanın sonu" fikrini irəli sürür, istehsalı dayandırmaq, əhali artımını məcburi yolla dayandırmaqla problemlərin həllini təklif edirlər. Nikbin proqnozçular ETT və güclü iqtisadiyyatın hesabına gələcəyə ümidlə baxırlar.

Təbiətdən istifadənin xüsusiyyətləri ilə bağlı, ətraf mühitin mühafizəsi naminə bir sıra ictimai təşkilatlar ("Qrinpis"), partiyalar, hərəkatlar (Yaşıllar), BMT-nin YUNEP təşkilatı və s. yaradılmışdır.