İyul ayı idi. Böyük Qafqazın Şah dağ zirvəsinə doğru bir qrup alpinist qalxırdı.Onlar dəniz səviyyəsindən 3600m yüksəklikdə idilər.Ətraflarında sarı rəngli gilli süxurların içərisində balıqqulaqları var idi.Dəniz səviyəsindən 3600m yüksəklikdə otuz milyon il yaşı olan balıqqulaqların olması təəcüblü deyilmi?
Balıqqulaqlarını anacaq dənizdə görmək olar.Belə olduğu halda üçüncü dövrə (sarmat) məxsus olan bu balıqqulaqlar Şah dağa haradan toplanmışdır?
balıqqulaqları, qalınlığı 800m-ə qədər çatan daha qədim (üst yura) əhəngdaşların üzərində yayılmışdır.Əhəngdaşlar isə yalnız dəniz şəraitində əmələ gəlir.Yetmiş milyon il bundan əvvəl yaranmış əhəmgdaşlar indi 4200m mütləq yüksəkliyə necə qalxmışdır? Şah dağından cənub-qərbə ucalan Bazardüzü dağının zirvəsi qara rəngli şistlərdən və qumdaşlardan təşkil olunmuşdur.Onlar daha qədim geoloji dövrdə (Yurada), yəni 110 milyon il bundan əvvəl yenədə dəniz şəraitində yaranmışdır.Deməli bu qocaman süxurlar da 4500 m-ə qədər hansısa qüvvələr tərəfindən qalxmışdır. Dəniz şəraitində əmələ gəlmiş süxurlar nəinki 4000 - 4500 m-ə, onlar hətta 8 000 m-ə və ondanda artıq yüksəkliyə qaldırılmışdır.Dağların formalaşmasında və hörülməsində ancaq çökmə süxurlar deyil, başqa effuziv və intruzi süxurlar da iştirak etmişdir.
Deməli, süxurları yüksəkliyə qaldıran, başqa sözlə desək dağları yaradan müəyyən təbii qüvvə və enerji vardır.Bəs o qüvvələr hansılardır? Bura başlıca olaraq, üç əsas amil - yeni tektonik hərəkətlər, ulkanlar və zəlzələlər daxildir....
Yorum Gönder