GEODEZİYADA və KARTOQRAFİYADA İSTİFADƏ OLUNAN PROYEKSİYALAR

Yerin fiziki səthinin təsiri əsasən 3 formada  əldə edilir; fotoşəkil, plan α xəritə kimi təsvir edilir.  Bu təsvirlərin alınması zamanı müxtəlif növ prayeksiyalardan istifadə  olunur. Geodeziyada  əsasən 3 qrup prayeksiya tətbiq edilir;  ortoqonal, mərkəzi  α  kartoqrafik proyeksiyalar.

1. Ortoqonal proyeksiya  planların tərtibi zamanı sahəcə kiçik  ərazilərdə istifadə edilir. Bu prayeksiyada nöqtələrin fiziki səthdən  müstəvi səthə layihələndirilməsi plan  müstəvisinə endirilmiş şüalarda həyata keçirilir. Başqa sözlə   ərazi sahəcə kiçik olduğundan bu proyeksiyada yerin əyriliyi nəzərə alınmır.

2. Mərkəzi proyeksiyada aerofoloplanalmalar  zamanı, yəni  şəkillərin aerofotoaparatlarla (AFA) çəkilişi zamanı istifadə edilir. Bu  zaman fiziki  səthin bütün  nöqtələri vahid  mərkəzdən keçməklə şəkil  müstəvisinə proyektləndirilir.

Aerofotoşəkildə  çəkilişində vahid mərkəz rolunu AFA-nın  obyektinin mərkəzi nöqtəsi oynayır. Bu mərkəzdən AFA-nın  şaquli oxundan meyllilik artdıqca təsvirin təhrifi artır.

3. Kartoqrafik  proyeksiyada xəritələrin  tərtibində istifadə edilir. Bildiyimiz kimi  xəritələr sahəcə daha  əhatəli olduğundan planlardan fərqli  olaraq kartoqrafik proyeksialardan tərtib edilir. başqa sözlə xəritələrin tərtibi zamanı yerin  əyriliyi nəzərə alınır. Kartoqrafik  proyeksialar digər proyeksialardan  fərqli olaraq çoxmərhələlidir. Yəni yerin fiziki səthinin  təsvirini yaradarkən ilk nöqtədə yerüstü obyektləri ellipsoid səthinə proyektləndirir sonra isə ellepsoid  səthindən hər hansı riyazi qanunauyğunluqlarına sasən (MDB-də bu məqsədlə qauss-Kreynger proyeksiadan iş alınır)  üfuqi müstəvi səthə keçid həyata keçirilir.

 Ellepsoiddən müstəviyə keçidin riyazi  əsaslarının növü  ərazinin konfeguryasiyasından,  ölçülərindən, yer kürəsindən  mövqeyindən və s. asılıolaraq seçilir.