Məsələ: 1. Ölkə əhalisinin 40%-i şəhərdə yaşayır.Əhalinin ümumi sayı 25 mln nəfər olarsa, kənd əhalisinin sayını tapın.
Həlli:
Şəhərdə yaşayan əhali — 40%Kənddə yaşayan əhali — 60%
Tənasüb quraq:
100% —25 mln
60% — x
x = 2 5000 000 x 60
100
x= 15 000 000
Cavab: Kənd əhalisinin sayı 15 000 000 nəfərdir.
Məsələ: 2. Ölkə əhalisinin 55%-i kənddə yaşayır.Əhalinin ümumi sayı 60 mln nəfər olarsa, şəhər əhalisinin sayını tapın.
Həlli:
Kənddə yaşayan əhali — 55%Şəhərdə yaşayan əhali — 45%
Tənasüb quraq:
100% —60 mln
45% — x
x = 60 000 000 x 45 x
100
x=27 000 000
Cavab: Şəhər əhalisinin payı 27 mln nəfərdir.
Məsələ 3.Ölkə əhalisinin sayı 11500 min nəfərdir. Təbii artım hər 1000 nəfərə 7 nəfər olarsa, əhalinin orta illik artımını ( faizlə ) va 5 il sonra ölka əhalisinin sayını ( proqnoz ) hesablayın.
Həlli
Tənasübdən istifadə edib il ərzində əhalinin sayını tapaq.11500000 --- X
1000n --- 7n
X = 80500 nafar.
Biz 80500 nafənn ümumi əhalinin neçə faizi olduğunu tapmalıyıq.
11500000 n --- 100%
80500 --- X%
X =0.7%
80500 nəfər 1 il ərzindəki əhalinin artımıdı. İndi isə 5 ili tapaq.
1 il--- 80500 n
5 il-- Xn
X =402500 nəfər.
Aldığımız bu rəqəmi ( 402500 n ) ümumi əhalinin ( 11500000 nəfər) üzərinə gələk.
11500000 + 402500 =11902500 nəfər
Cavab. 0,7%. 1902.5 min nəfər.
Məsələ 4.Ölkədə 1990-cu ildə əhali 6 mln nəfər, 2000-ci ildə isə 7,4 mln nəfər ol muşdursa, əhalinin orla illik artım faizini hesablaşın.
Həlli
Bu illər ərzində əhali artımı fərqini (apıb faizi hesablayırıq.7.4- 6=1.4 mln n.
6 mln --- 100%
1,4 mln - X
X = 1,4 *100/6 = 23.3%
Bu artım faizi (23.3%) 10 il ərzində ( 2000 - 1990- 10 il) olduğu üçün biz 1 ili, yəni orta illik artım faizini tapaq.
10il --- 23,3%
1 il --- X%
X = 23,3/10 - 2,33%
Cavab: 2.33%.
Məsələ 5. Ölkə əhalisi 2000-cl ildə 3 mln 150 min nəfər, 2005-ci ildə 3 mln 228,75 min nəfər olmuşdur. İllik artım faizini və bir ildəki artan əhalinin sayını hesablayın.
Həlli.
3150000 --- 100%3223759-
X - 102,5% - 100% - 2.5%
Bu artım faizi (2,5%) 5 il üçündür. Bir ilə (2005 - 2000 5 il) düşən artım faizini hesablayaq.
5 ildə --- 2.5%
1 ildə --- X%
X = 0,5%
5 il ərzində əhalinin nə qədər artdığını tapaq. 3228750-3150000=78750 nəfər.
İndi isə bu təqərıı 5 ilə bölək və orta illik artımı hesablayaq.
5il --- 78750 n
1 ildə --- Xn
X = 15,75min.
Cavab: 0.5%. 15.75 min.
Məsələ 6.Əhalisi 4 nılıı nəfər olan ölkədə 2000-cu ildən 2010-ci ilə qədər artım faizi 4.2% olmuşdursa, 2010-cu ildə əhalinin saynı və hər 1000 nəfərə düşən əhalini hesablayın.
Həlli
Məsələnin şərtindən görsənir ki,10 il (2010- 2000 =10 il) müddətində əhalinin artıın faizi 4.2% - dir.4000000 --- 100%
X --- 4,2%
X = 168000 nəfər
Aldığımız bu rəqəmi (168000 n) ümumi əhalinin (4mln n) üzərinə gəlməklə 2010-cu ildə əhalinin sayını tapmış olarıq 4000000 +168000 =4168000 nəfər.
Tapdığımız 168000 nəfər 10 il müddətində artmışdır. Belə olan halda biz bir ildə olan artımı tapa bilərik.
10 il --- 168000 n
1 il ---- Xn
X = 16800 nəfər
İndi isə 1000 nəfərə düşən əhali artımını tapaq.
1000n --- Xn
X = 4,2 nəfər.
Cavab: 4.2 nəfər. 4168 min nəfər.
Məsələ: 7. Azərbaycan Respublikasının əhalisinin sayı 2010-cu ildə 9 mln nəfər, orta illik artım isi hər 1000 nəfərə 10 nəfər olmuşdur.Artım sürətinin saxlanıldığı şəraitdə 2020-ci ildə əhalinin sayı neçə nəfər olar?
Həlli:
İllik təbii artımı tapaq:1000— 10
9000000 — x
x= 90000
İl fərqini tapaq:
2020-2010=10 il
90000x 10=900000
9000000+900000=9900000
Cavab: 2020-ci ildə əhalımn sayı 9900000 nəfər olar.
Məsələ: 8. Ölkənin əhalisi 2000-ci ildə 3150000 nəfər, 2005-ci ildə 3228750 nəfər olmuşdur. Bu dövrdə orta illik anım neçə nəfər və neçə % təşkil etmişdir?
Həlli:
İllər arasında fərqi tapaq:2005-2000=5
5 ildə əhalinin nə qədər artdığını tapaq:
3228750 - 3150000 = 78750
Ona illik artım neçə min nəfər olmuşdur?
78750:5= 15750
Ona illik artım 15750 nəfər olmuşdur.
Orta illik artım neçə faiz təşkil edir?
3150000 --- 100%
15750 —x
x= 0,5%
və ya
3150000 — 100
3228750 —x
x= 102,5
102,5 - 100=2.5
İl fərqini tap:
2005-2000=5
2,5%:5=0,5%
Cavab: Orta illik artım 15750 nəfər və 0,5% olmuşdur.
Yorum Gönder