Kiçik Qafqaz dağları

Böyük Qafqazdan fərqli olaraq Kiçik Qafqaz dağları bir-birinin davamım təşkil edən vahid sıra dağlar sistemi əmələ gətirmir. Azərbaycan daxilində Kiçik Qafqazın şimal hissəsi, əsasən Şahdağ və Murovdağ silsilələrindən və onlann geniş ortadağlıq şimal yamacından ibarətdir. Axıncaçayı hövzəsindən qərbdə Kiçik Qafqazın yalnız uzaq şimal dağətəyi tirələri Azərbaycan ərazisində yerləşir. Burada çayarası köndələn tirələrin hündürlüyü 1000-1200 m-dən artıq deyil (Üçgül - 814 m, Şişdağ - 1084 m, Çənlibel - 1121 m və s.).
Axıncaçayın mənbəyindən şərqə 50 km məsafədə Şahdağ silsiləsi uzanır. (Qocadağ - 3318 m, Hinaldağ - 3367 m). Oroqrafık cəhətdən Şahdağ silsiləsinin şərqə davamı Murovdağ silsiləsidir (uzunluğu 55 km, Gamış - 3724 m, Murovdağ - 3340 m). Bu silsilələrlə Gəncə-Qazax maili düzənliyi arasında geniş (30- 40 km, həmin silsilələrin suayncından isə 40-50 km), orta və alçaqdağlıq zona yerləşir. Bə’zən dərin çay dərələrinin yaxm yerləşməsi nəticəsində onların arasında köndələn tirələr əmələ gəlmişdir (Əsrik və Zəyəm çayları arasında Çmqıldağ, Zəyəmçay və Cəyirçay arasında Şəkərbəy, Şəmkirçay və Qoşqarçay arasında Qaflanqala, Gəncəçay və Kürəkçay arasında Pant silsilələri). Ümumiyyətlə Şahdağ və Murovdağ silsilələrinin orta və alçaqdağlıq şimal yamadan oroqrafiyasının ən başlıca əlamətlərini geniş düzəlmə səthləri və dərin çay dərələri təşkil edir. Əsas suayncı silsilələrdən 8-10 km şimalda Hinaldağ (3361 m) və Göygöl fonunda təkrarsız mənzərəli Kəpəz dağı (3066 m) ucalır.
Tərtərçaym sağ sahilindən cənubda Arazyanı düzənliyə qədər 110 km məsafədə Qarabağ silsiləsi uzanır (Sanbaba - 2323 m, Böyük Kirs - 2725 m).
Murovdağdan Qarabağ silsiləsi Tərtər çayının dar və dərin kanyonvari dərəsi və tektonik mənşəli böyük Umudlu çökəkliyi ilə ayrılır. Silsilənin qərb yamacı qısa və dik, şərq yamacı genişdir (35-45 km). Qarabağ silsiləsi cənubda 5-6 tirəyə şaxələnir və Arazyanı maili düzənliyə gömülür. Silsilənin şərq yamacında bir sıra köndələn tirələr yerləşir. Bunlardan ən böyükləri Xocayurd, Ziyarət, Saxsağan və Çaxmax tirələridir. Burada həmçinin Xocalı çökəkliyi, Şuşa yaylası və alçaqdağlığın uzununa tirələri (Ağdərə, Şahbulaq, Boqurxan 1583 m və s.) oroqrafık quruluşu xeyli mürəkkəbləşdirir.
Kiçik Qafqazın daxili hissəsində də bir sıra mühüm oroqrafık elementlər mövcuddur. Bunlardan Şərqi Göycə silsiləsi (Göycə gölü ilə Tərtərçayı arasında suayncıdır Getidağ zirvəsi 3426 m, şimaldan cənuba uzunluğu 40 km), Dəlidağ massivi (3616 m), Tutqunçayla Şəlvə çayı arasında suayncı təşkil edən Mıxtökən silsiləsi (Mıxtökən -3411, Nərdivan - 2623 m), ondan cənuba ayrılan Çalbayır, Uzunyal, Hoçaz tirələri, nəhayət daha geniş Qarabağ vulkan yaylası ən böük oroqrafık vahidlərdir. Qarabağ vulkan yaylası, hündürlüyü 2000-3000 m-dən artıq olmasına baxmayaraq, eyni yüksəkliyi olan dağlıq ərazilərlə müqayisədə erozion dərələrlə az parçalanmışdır. Burada bir sıra geniş tuf-lava yaylalan, çökəkliklər (Alagöllər çökəkliyi) və hündürlüyü 3000 m-i keçən sönmüş vulkan dağları yerləşir (Dik Pilləkan - 3451 m, Sərçəli - 3433 m, Gəlinqaya - 3335 m, Qızılboğaz - 3183 m, İşıqlı - 3550 m)..
Qarabağ vulkan yaylasından cənub-şərqdə Həkəri çayının qolları (Zabuxçay, Hoçazsu. Şəlvə, Qorçuçay) arasında yuxanda göstərilən tirələrlə yanaşı geniş hamar sethli yaylalar mövcuddur. Bunlardan ən böyüyü Həkəri və Bərgüşad çayları arasındakı Yazı yaylasıdır (hündürlüyü 650-1200 m). Oxçuçay və Bəsitçay hövzələrində Arazyanı düzənliklərlə Ermenistan sərhədi arasında qısa, alçaq və ortadağlıq tirə və silsilələr uzanır (Bartaz, Əsgülüm, Süsəndağ və s.).