Çin Xalq Respublikası

Çin Xalq Respublikası ən qədim və böyük dövlətlərdən biridir. Sahəsinə görə dünyada RF və Kanadadan sonra III-dür. Dövlət sərhədləri çətin keçilən dağlardan keçir. Sakit okean sahili (şərq hissə) daha əlverişli İCM-yə malikdir. Dövlət quruluşuna görə unitar respublikadır. Çin rəhbərlərinin məqsədi ölkədə bazar iqtisadiyyatı ilə sosializm qurmaqdır, inzibati cəhətdən 22 əyalətə, 5 muxtar rayona (Daxili Monqolustan, Munaya-Xuey, Sintszyan-Uyğur, Tibet, Quansu-Çjuan) və 3 mərkəzi tabelikdə olan şəhərə bölünür: Pekin, Şanxay, Tyanszin.
2000 ildir ki, Çin dünyanın ən çox əhalisi olan ölkəsidir. 60-70-d illərdə təbii artım "demoqrafik partlayış" xarakteri almışdı (təbii artım 2,8%). Aparılan demoqrafik siyasət artımın qarşısım qismən almışdır - 0,9%. Əhalinin 90%-i çinlidir, lakin o, çoxmillətli ölkə sayılır, 50-dən çox etnik qrup var, onlann sayı 100 mln nəfərdir və ölkə ərazisinin yandan çoxunda məskunlaşmışdır. Əhalinin sıxlığı şərqdə yüksək (600 nəfər), qərbdə seyrəkdir (1-2 nəfər). Urbanizasiyanın səviyyəsi orta dünya səviyyəsindən aşağıdır, lakin Çin şəhərlüərin sayma (550 mln) və milyonçu şəhərlərə (40-dan çox) görə dünyada I-dir. Ən iri şəhərlər Şanxay, Pekin, Tyanszindir.
"Dörd modemizasiya" proqramı (sənaye, kənd təsərrüfatı, müdafiə, elm və texnika) Çini XXI əsrin ortalannadək inkişaf etmiş sosialist ölkəsinə çevirmək məqsədi güdür. Son illər dünya təsərrüfatında onun rolu artmışdır. İndi Çin Asiyanın iqtisadi tərəqqisinin "lokomotivlərindən" biridir. Kömür hasilatı, polad, sement, velosiped, tikiş və paltaryuyan maşınlar, pambıq parça istehsalına görə dünyada I-dir. 
Əhalinin ərzaq məhsullarına olan tələbatını ödəyir. Adambaşma istehsal və istehlakın səviyyəsinə görə "kasıb" ölkələr sırasındadır. Təbii resurslarla (kömür, neft, dəmir, əlvan metallar, hidroresurslar, meşə) zəngindir. Sənayenin strukturunda ağır sənaye (energetika, kimya, maşmqayırma) üstündür, ənənəvi sahələr (keramika, çini qablar, xalça) əhəmiyyətini saxlayır. Yanacaq-eneıji balansında kömür əsas yer tutur (75%, Şimal və Şərqi Çin). Enerji istehsalında dünyada II-dir (ABŞ-dan sonra). Qara metallurgiya müəssisələrinin çoxu Şimal-Şərqi Çindədir. Əlvan metallurgiya Şərq, Şimal-Şərqi Çində təmərküzləşmişdir-əsas mərkəzi Şanxaydır. Maşınqayırmanın bütün sahələri inkişaf etmişdir. Əsas mərkəzləri Şanxay, Şenyan, Pekin, Tyanszindir.
Kimya sənayesində neft-kimya qabaqcıldır (Pekin, Tyanszin, Şanxay, Uxan). Yüngül sənaye müəssisələri hər yerdə, xüsusən 1 Şanxay ətrafında yerləşir. Sənaye müəssisələrinin 2/3-si Şərqi Çində, xüsusən Şanxay, Pekin və Tyanszin qovşaqlanndadır.
Şərqi Çinin təbii şəraiti kənd təsərrüfatı üçün (həm relyef, həm iqlim) əlverişlidir. Ərazinin 9/10-u mülayim, ucqar cənubu subtropik və tropik qurşaqlarda yerləşir. Kənd təsərrüfatının başlıca sahəsi əkinçilikdir. Taxıl bitkiləri əkinlərin 4/5-nü tutur. Çəltik cənubda və Yantszı vadisində əkilir (həm qida, həm yem, həm də yüngül və kağız sənayesi üçün qiymətli bitkidir). Buğda Çin düzənliyi və Xuanxe hövzəsində, pambıq Xuanxe hövzəsində, çay cənub və cənub-şərqdə, kartof, batat və digər bitkilər hər yerdə becərilir. Kənd təsərrüfatı məhsullarının 3/5-ü ölkənin şərqində becərilir. Heyvandarlıq ikinci dərəcəli rol oynayır. Mal-qaranın sayma görə Çin dünyada I-dir. Qaramaldan iş heyvanı kimi istifadə edilir. Ət məhsullarının 4/5-nü donuzçuluq verir. Qərbdə köçəri heyvandarlıq, şərqdə baramaçılıq inkişaf edir. Çin çayın vətənidir, XIX əsrdə yeganə çay ixracatçısı idi. indi yaşıl çay ixracında I yeri tutur.
Nəqliyyatın daha sıx şəbəkəsi ölkənin şərqindədir. Yük və sərnişin daşımalarının yarısı dəmiryolunun payına düşür. Son vaxtlar dəniz, avtomobil, boru kəməri, aviasiyanın payı artır. Ən iri portu Şanxaydır.
Daxili fərqlərinə görə Çin 3 iqtisadi rayona bölünür: inkişaf etmiş Şərq, orta inkişaf etmiş Mərkəz, zəif inkişaf etmiş Qərb (dünyada ən yüksək dağ rayonu - Tibet Muxtar Rayonu burada yerləşir).