Yaponiya

Yaponiya 4 böyük (Hokkaydo, Honsü, Sikoku, Küsü) və 4000-dən artıq kiçik adada yerləşir. Sahəsinə görə (372,2 min km2) Qərbi Avropa ölkələrindən Fransa, İspaniya və İsveçdən geri qalır. Yaponiyanın İCM-nin əlverişli cəhətləri: ada mövqeyi, Sakit okean hövzəsi ölkələri ilə sərbəst əlaqə imkanları, zəngin təbii sərvətlərə malik Asiya ölkələrinə, Rusiyaya və Avstraliyaya yaxınlıq. Əhalinin sayma görə (128 mln nəfər) dünyada 9-cudur. Demoqrafik siyasət nəticəsində təbü artım 0,3-%-ə enmişdir. Yaponiya orta uzunömürlülüyə görə (80 il) dünyada I yerdədir. Əhali, onun zəhmətsevərliyi, əqli səviyyəsi Yaponiyanın milli sərvətidir. Əhalinin 99%-i yaponlardır. Əhalinin sıxlığı 1 km2-də 340 nəfərdir. Urbanizasiya həm eninə (75%), həm də dərininə (iri meqolopolislər) inkişaf etmişdir. Şəhərlərin çoxu Honsu adasının şərq, Küsü adasmın şimal hissəsində cəmlənmişdir. Bu, idxal xammalı emalı müəssisələrinin port şəhərlərində yerləşməsi ilə əlaqədardır. "Yapon meqolopolisi" yaxud Tokayda aqlomerasiya zolağı Tokiodan Fukuokaya qədər 600 km uzamr. Burada 9 milyonçu şəhər, Yapon şəhərlərinin 2/3-si yerləşir. Kənd yaşayış məntəqələri əsasən qrup formasındadır. Fermalar Hokkaydoda yayılmışdır.
Dünya sənaye istehsalında Yaponiyanın payı 11%-dir, sənaye məhsulu potensialına görə II, ixraca görə III-dür (AFR və ABŞ-dan sonra). Təbii resurslarla zəif təmin olunmuşdur.
Sürətli dəmiryolları və avtomobil magistralları, adaları birləşdirən tunel və körpülər,

müasir texnologiya və robotlar Yaponiyanın rəmzidir. Ölkə gəmi, avtomobil, traktor, məişət, radio-elektron məmulatları, robot və s. istehsalma görə dünyada I yeri tutur. Müasir dövrdə ölkə iqtisadiyyatının inkişafına təsir edən mühüm amil ETTKI-nə kapital qoyuluşunun sürətlə artmasıdır. Yaponiyada 19 texnopolis (Universitetləri, elmi-tədqiqat institutları olan elmi şəhərlər) yaradılır, elmtutumlu sənaye sahələri inkişaf etdirilir. 
Yaponiyanın sürətlə inkişafının səbəbləri: 
1. ABŞ-dan kapital axmı; 
2. Ən mühüm xüsusi şirkətlərə dövlət tərəfindən yardım verilməsi; 
3. Əhalinin təhsil və mədəniyyətinin yüksək olması;
4. Əmək qayda-qanununun olduqca yüksək olması; 
5. Böyük sayda kiçik müəssisələrin olması.
İdxal xammala əsaslanan yanacaq-energetika təsərrüfatı qənaət üsulu, enerji istifadəsinin həcminin azalması ilə fərqlənir. Son illər enerji balansında neftin payı azalmış, kömür və atom enerjisinin payı artmışdır. Avstraliya kömürü və dəmiri əsasında işləyən qara metallurgiya müəssisələri dəniz sahilində yerləşir. Dünyada ən güclü (ildə 16 mln ton) metallurgiya kombinatlarından biri Fukuyama şəhərindədir. Maşınqayırma çoxsahəlidir. Ən iri avtomobil zavodları Naqoya, gəmi tərsanələri İokahama, Kobe rayonlarmdadır.
Təbii şərait kənd təsərrüfatı üçün nisbətən əlverişlidir. Dağlıq relyef əkinçiliyi məhdudlaşdırır. Cənubda subtropik və tropik iqlim ildə iki dəfə məhsul yığımına imkan verir. Kiçik torpaq sahibkarlığı üstünlük təşkil edir. Kənd təsərrüfatı yüksək intensivliyi ilə fərqlənir. Əkinçilik üstündür. Kənd təsərrüfatı əhalinin ərzağa olan tələbatının 3/4r-nü ödəyir. Şimali Hokkaydo istisna olmaqla, hər yerdə çəltik əkilir. Südlük heyvandarlıq (Hokkaydo), broyler quşçuluğu, donuzçuluq sürətlə inkişaf edir. Balıq və digər dəniz məhsulları ovuna görə Yaponiya dünyada I yeri tutur.
Çay və boru kəməri nəqliyatı istisna olmaqla, Yaponiyada nəqliyyatın bütün növləri inkişaf etmişdir. Daxili yükdaşımada avtomobil və dəmiryol nəqliyyatı mühüm rol oynayır. Simonoseki və Sanqar (dünyada ən uzun) sualtı tunelləri, adaları birləşdirməklə quru nəqliyyatının əhəmiyyətini artırır. Xarici yükdaşımaların hamısı, daxili daşımanın bir hissəsi dəniz nəqliyyatı ilə həyata keçirilir. Kobe, Naqoya, İokohama dünyanın ən iri portlarmdandır. Beynəlxalq sərnişin daşınmasında aviasiya mühüm rol oynayır.
Yapon təsərrüfatının başlıca xüsusiyyəti onun xarici ticarətdən çox asılı olmasıdır. Xammal və yanacağm 90%-i idxal olunur. Emal məhsulunun 1/5—i, maşınqayırma məhsulunun 2/5-si ixrac edilir. Əsas ticarət ortağı ABŞ-dır (ixracın 1/3—i, idxalın 1/4—i), istirahət və turizim üçün Honsü adasının daxili əraziləri (Fudziyama, Nikko) əlverişlidir.
Daxili fərqlərinə görə indi Yaponiya "günəşli" (Sakit okeansahili, Honsü adasının mərkəzi hissəsinin şərqi və Küsü adasının şimalı-inkişaf etmiş hissələr) və "Kölgəli" (Honsü adasının qərb, Küsü adasmın cənub, Hokkaydo və Sikoku adalarının nisbətən zəif inkişaf etmiş əraziləri) hissələrə bölünür.