Coğrafiya Yer kürəsinin təbiətini və təsvirini öyrənən elmlərdən biridir. Fiziki və iqtisadi coğrafiya onun əsas sahələridir. İlk coğrafiyaçılar səyyah və dənizçilər hesab edilir. Buna görə də Ceyms Kukun səyahətlərini coğrafiya elminin töhfələri adlandırmaq olar.
Böyük coğrafi kəşflərin tarixinə nəzər salanda demək olar ki, orda dənizçi və səyyahların imzalarına daha çox rast gəlmək olar. Birbaşa, onlar bu kəşflərin müəllifi idilər. Kapitan Ceyms Kuk — ingilis dəniz səyyahı, və bütün materiklərə ayaq basan ilk insan olub.
Ceyms Kuk məşhur ingilis səyyahıdır o, muzdur-icarədar ailəsində anadan olub. 7 yaşından atası ilə birgə işləməyə başlayan Ceyms yazmağı, oxumağı 13 yaşında öyrənib. Artıq 17 yaşı olanda kiçik bir balıqçı qəsəbəsində ticarət qulluqçusunun şagirdi kimi işləyir. Elə ilk dəfə dənizi də burada görür. Böyüdükcə o, dənizi daha da sevməyə başlayır, gəmilərdə bir çox vəzifələrdə kömür daşıyan kapitan köməkçisi kimi fəaliyyət göstərir, eyni zamanda təhsili ilə yaxından məşğul olur. Gəmi ilə Hollandiya, Norveç və digər ölkələri dolaşır. Biliyi dərrakəsi ilə böyük addımlarla irəlləyən Ceyms leytenant rütbəsinə qədər yüksəlir.
Kuk 1768-1771-ci illərdə «İndevor» gəmisinin ekspedisiyasına başçılıq edir. O, Cənub materikinə çıxmalı və Britaniya imperiyası üçün yeni torpaqlar işğal etməli idi. «İndevor» 1768-ci ilin avqustunda Plimutdan yola düşür. Növbəti ilin iyununda o, Taiti adasına çatır və burada səma cisimlərinin planlaşdırılan müşahidəsini aparır. Əsas tapşırıq yerinə yetirilsə də Kukun sərəncamında xüsusi gizli məktub da var idi. O, sirli cənub torpaqlarını axtarıb tapmalı idi. Bu
qitənin axtarışı onu hələ 1642-ci ildə Abel Tasman tərəfindən kəşf edilmiş Yeni Zelandiyaya gətirdi.
Burada Kuk yerli əhalinin-maorilərin vaxtı ilə holland tədqiqatçılarına göstərdikləri düşmən münasibətlə rastlaşır. İngilislər belə qarşılanmaya hazır olduqlarından bu dəfə qurbansız ötüşürlər. Kuk Yeni Zelandiyanın sahilboyu ərazilərini tədqiq etməyi qərara alır. Şimal adasında 4 ay, Cənub adasında isə 7 həftəlik tədqiqat işlərindən sonra bu torpağın olduqca gözəl bir xəritəsi çəkilir. Növbəti 4 ayı Kuk daha şimala- “Yeni Qrenlandiya” adlanan əraziyə çatmağa sərf edir. Dənizçi gələcək Avstraliyanın sahil xətlərinin xəritəsini tərtib edir.
Nəhayət «İndevor» Avstraliyanın şimal qurtaracağına gəlib çatır. Gəmi tez-tez məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşir. Lakin gəminin heyətinin və kapitanının ustalığı bu təhlükəni dəf edir. Yalnız bir dəfə tale onların üzünə pis baxır, gəminin gövdəsi sualtı qayaya toxunaraq zədələnir. Onun təmiri 7 həftə çəkir.
İngiltərəyə qayıdarkən onu xalq tərəfindən təntənə ilə qarşılanma, kralla görüş və rütbəsinin artırılması gözləyirdi. 1771-ci il iyulun 13-də «İndover» Plimuta çatdı. Tropik qızdırma 31 nəfərin həyatına son qoysa da, düzgün qidalanma nəticəsində bir nəfər də olsun xəstəliyə tutulmamışdı. Bu nailiyyətlərinə görə Kuka I dərəcəli kapitan rütbəsi verirlir.
Ceyms Kuk 1776-1779-cu illərdə «Revolyuşen» və «Diskoveri» adlı gəmilərlə üçüncü dəfə Sakit okeana səyahətə çıxır. Bu səyahət zamanı o, Havay adalarını, Alyaska adasının şimalında Prins-Vilyam, Kuk, Bistol və Norton körfəzilərini kəşf edir. Havay adalarına qışlamaq üçün qayıdan Kukun taleyi faciəli olur; havayalılar tərəfindən öldürülür və yeyilir.
Böyük coğrafi kəşflərin tarixinə nəzər salanda demək olar ki, orda dənizçi və səyyahların imzalarına daha çox rast gəlmək olar. Birbaşa, onlar bu kəşflərin müəllifi idilər. Kapitan Ceyms Kuk — ingilis dəniz səyyahı, və bütün materiklərə ayaq basan ilk insan olub.
Ceyms Kuk məşhur ingilis səyyahıdır o, muzdur-icarədar ailəsində anadan olub. 7 yaşından atası ilə birgə işləməyə başlayan Ceyms yazmağı, oxumağı 13 yaşında öyrənib. Artıq 17 yaşı olanda kiçik bir balıqçı qəsəbəsində ticarət qulluqçusunun şagirdi kimi işləyir. Elə ilk dəfə dənizi də burada görür. Böyüdükcə o, dənizi daha da sevməyə başlayır, gəmilərdə bir çox vəzifələrdə kömür daşıyan kapitan köməkçisi kimi fəaliyyət göstərir, eyni zamanda təhsili ilə yaxından məşğul olur. Gəmi ilə Hollandiya, Norveç və digər ölkələri dolaşır. Biliyi dərrakəsi ilə böyük addımlarla irəlləyən Ceyms leytenant rütbəsinə qədər yüksəlir.
Kuk 1768-1771-ci illərdə «İndevor» gəmisinin ekspedisiyasına başçılıq edir. O, Cənub materikinə çıxmalı və Britaniya imperiyası üçün yeni torpaqlar işğal etməli idi. «İndevor» 1768-ci ilin avqustunda Plimutdan yola düşür. Növbəti ilin iyununda o, Taiti adasına çatır və burada səma cisimlərinin planlaşdırılan müşahidəsini aparır. Əsas tapşırıq yerinə yetirilsə də Kukun sərəncamında xüsusi gizli məktub da var idi. O, sirli cənub torpaqlarını axtarıb tapmalı idi. Bu
qitənin axtarışı onu hələ 1642-ci ildə Abel Tasman tərəfindən kəşf edilmiş Yeni Zelandiyaya gətirdi.
Burada Kuk yerli əhalinin-maorilərin vaxtı ilə holland tədqiqatçılarına göstərdikləri düşmən münasibətlə rastlaşır. İngilislər belə qarşılanmaya hazır olduqlarından bu dəfə qurbansız ötüşürlər. Kuk Yeni Zelandiyanın sahilboyu ərazilərini tədqiq etməyi qərara alır. Şimal adasında 4 ay, Cənub adasında isə 7 həftəlik tədqiqat işlərindən sonra bu torpağın olduqca gözəl bir xəritəsi çəkilir. Növbəti 4 ayı Kuk daha şimala- “Yeni Qrenlandiya” adlanan əraziyə çatmağa sərf edir. Dənizçi gələcək Avstraliyanın sahil xətlərinin xəritəsini tərtib edir.
Nəhayət «İndevor» Avstraliyanın şimal qurtaracağına gəlib çatır. Gəmi tez-tez məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşir. Lakin gəminin heyətinin və kapitanının ustalığı bu təhlükəni dəf edir. Yalnız bir dəfə tale onların üzünə pis baxır, gəminin gövdəsi sualtı qayaya toxunaraq zədələnir. Onun təmiri 7 həftə çəkir.
İngiltərəyə qayıdarkən onu xalq tərəfindən təntənə ilə qarşılanma, kralla görüş və rütbəsinin artırılması gözləyirdi. 1771-ci il iyulun 13-də «İndover» Plimuta çatdı. Tropik qızdırma 31 nəfərin həyatına son qoysa da, düzgün qidalanma nəticəsində bir nəfər də olsun xəstəliyə tutulmamışdı. Bu nailiyyətlərinə görə Kuka I dərəcəli kapitan rütbəsi verirlir.
Ceyms Kuk 1776-1779-cu illərdə «Revolyuşen» və «Diskoveri» adlı gəmilərlə üçüncü dəfə Sakit okeana səyahətə çıxır. Bu səyahət zamanı o, Havay adalarını, Alyaska adasının şimalında Prins-Vilyam, Kuk, Bistol və Norton körfəzilərini kəşf edir. Havay adalarına qışlamaq üçün qayıdan Kukun taleyi faciəli olur; havayalılar tərəfindən öldürülür və yeyilir.
Yorum Gönder
Ela